Apakah itu Kanser Kulit?

Kanser kulit adalah penyakit yang timbul akibat pertumbuhan sel yang tidak normal di kawasan kulit. Keadaan ini biasanya berlaku apabila mutasi DNA berlaku dalam sel kulit dan ia menjadi sel kanser.

Sel yang tidak normal akan membiak dan membesar di luar kawalan, malah boleh menyerang bahagian badan yang lain.

Terdapat tiga jenis kanser kulit yang paling kerap ditemui iaitu:

• Karsinoma sel basalKanser kulit ini bermula dari sel basal lapisan epidermis (bahagian paling luar kulit).
• Karsinoma sel skuamosaKanser kulit ini bermula dari lapisan paling luar epidermis.
• MelanomaKanser kulit ini berkembang dalam sel (melanosit) yang menghasilkan warna kulit iaitu melanin.

Gejala Kanser Kulit

Penyakit ini berkembang terutamanya pada kawasan kulit yang terdedah kepada matahari, termasuk kulit kepala, muka, bibir, telinga, leher, dada, lengan dan kaki.

Walaupun melanoma berlaku pada orang yang mempunyai warna kulit yang lebih gelap, ia lebih berkemungkinan berlaku di kawasan yang biasanya tidak terdedah kepada matahari, seperti tapak tangan dan tapak kaki.

Berikut adalah ciri-ciri kanser kulit berdasarkan jenisnya, termasuk:

1. Gejala Karsinoma Sel Basal

Karsinoma sel basal biasanya berlaku pada bahagian badan anda yang terdedah kepada matahari, seperti leher atau muka anda. Gejala jenis ini ialah kemunculan benjolan seperti mutiara, lesi coklat, dan kudis.

2. Gejala Karsinoma Sel Skuamosa

Karsinoma sel skuamosa paling kerap berlaku pada bahagian badan yang terdedah kepada matahari, seperti muka, telinga dan tangan. Orang yang mempunyai kulit yang lebih gelap lebih berkemungkinan mendapat karsinoma sel skuamosa di kawasan yang tidak mendapat banyak pendedahan matahari.

Jenis ini boleh dilihat dari penampilan bintil atau benjolan merah dan lesi dengan permukaan bersisik.

3. Gejala Melanoma

Melanoma boleh berkembang di mana-mana bahagian badan. Pada orang yang mempunyai warna kulit yang lebih gelap, melanoma cenderung berlaku pada tapak tangan, tapak kaki, atau di bawah kuku dan kuku kaki.

Ciri-ciri kanser kulit jenis ini termasuk:

• Bintik coklat besar dengan bintik-bintik gelap.
• Tahi lalat yang berubah warna, saiz atau berdarah.
• Lesi kecil dengan sempadan tidak sekata dan tompok yang kelihatan merah, merah jambu, putih, biru atau biru-hitam.
• Lesi menyakitkan dengan rasa gatal atau terbakar.
• Luka-luka gelap pada tapak tangan, tapak kaki, hujung jari tangan atau kaki, atau pada selaput lendir yang melapisi mulut, hidung, faraj dan dubur.

Bilakah Masa yang Sesuai untuk Berjumpa dengan Doktor?

Segera berjumpa doktor jika anda melihat sebarang perubahan pada kulit yang membimbangkan anda. Tidak semua perubahan kulit disebabkan oleh kanser kulit. Doktor akan menyiasat perubahan kulit untuk menentukan punca.

Baca Juga: Kanser Paru-paru Peringkat 2: Gejala, Punca dan Rawatan

Punca Kanser Kulit

Kanser kulit berlaku apabila terdapat mutasi pada DNA sel kulit. Mutasi ini akan menyebabkan sel kulit membesar secara tidak terkawal dan membentuk jisim sel kanser.

Punca sebenar kanser kulit masih belum diketahui dengan pasti. Namun begitu, terdapat beberapa faktor yang boleh menyebabkan seseorang itu lebih berisiko mendapat kanser kulit.

Pendedahan cahaya ultraviolet dikenali sebagai faktor risiko yang ketara untuk pelbagai jenis kanser. Anda boleh terdedah kepada sinaran ultraungu dari matahari atau lampu UV. Cahaya ultraungu ini boleh merosakkan kulit yang akhirnya sel tumbuh secara berlebihan.

Selain daripada sinaran ultraungu, terdapat beberapa faktor yang meningkatkan risiko keadaan, termasuk:

1. Kulit putih

Pada asasnya semua orang berisiko, tanpa mengira warna kulit. Walau bagaimanapun, mempunyai kurang pigmen (melanin) dalam kulit memberikan kurang perlindungan daripada sinaran UV yang merosakkan.

Jika kulit anda mudah melecur, maka anda lebih berkemungkinan mendapat kanser kulit berbanding orang yang berkulit gelap.

2. Sejarah Kulit Terbakar Matahari

Mempunyai satu atau lebih lepuh selaran matahari semasa kanak-kanak atau remaja meningkatkan risiko anda mendapat kanser ini apabila dewasa. Walaupun begitu, kulit yang terbakar matahari pada masa dewasa juga merupakan faktor risiko kanser kulit.

3. Menyamak

Satu kaedah yang boleh dilakukan untuk memiliki kulit gelap ialah dengan menyamak. Walau bagaimanapun, menyamak peningkatan risiko kanser kulit. Penyamakan itu sendiri boleh dilakukan di dalam atau di luar rumah. Penyamakan dalaman boleh dilakukan di tempat yang mempunyai peralatan khas, manakala penyamakan di luar adalah berjemur.

4. Keadaan Iklim

Risiko lebih tinggi bagi orang yang tinggal di iklim yang cerah dan terdedah kepada lebih banyak cahaya matahari daripada orang yang tinggal di iklim yang lebih sejuk.

Di samping itu, tinggal di altitud yang lebih tinggi, di mana cahaya matahari paling kuat, juga mendedahkan anda kepada lebih banyak sinaran suria.

5. Tahi lalat

Orang yang mempunyai beberapa tahi lalat atau tahi lalat tidak normal yang dipanggil nevi displastik berada pada risiko yang lebih tinggi. Tahi lalat yang tidak normal ini kelihatan tidak teratur dan biasanya lebih besar daripada tahi lalat biasa. Jika anda mempunyai sejarah tahi lalat yang tidak normal, perhatikan dengan teliti sebarang perubahan yang berlaku.

6. Lesi kulit prakanser

Mempunyai lesi kulit yang dikenali sebagai keratosis aktinik boleh meningkatkan risiko. Pertumbuhan kulit prakanser ini biasanya kelihatan sebagai tompok-tompok kasar dan bersisik yang boleh berbeza-beza dalam warna dari coklat hingga merah jambu gelap.

Keadaan ini paling kerap berlaku pada muka, kepala dan tangan orang berkulit cerah yang kulitnya telah rosak oleh matahari.

7. Mempunyai Sejarah

Jika terdapat sejarah keluarga yang menghidap kanser kulit, sama ada ibu bapa atau adik-beradik, anda mungkin mempunyai risiko yang lebih tinggi.

Selain sejarah dalam keluarga, penyakit ini juga boleh menyerang anda semula jika anda sendiri mempunyai sejarah penyakit ini.

8. Sistem Imun yang Lemah

Orang yang mempunyai sistem imun yang lemah mempunyai risiko yang lebih besar untuk mendapat penyakit ini. Keadaan ini termasuk orang yang hidup dengan HIV/AIDS dan yang mengambil ubat penekan imun selepas pemindahan organ.

9. Pendedahan kepada Sinaran dan Bahan Tertentu

Orang yang menerima rawatan sinaran untuk keadaan kulit seperti ekzema dan jerawat mungkin berisiko tinggi, terutamanya karsinoma sel basal. Sementara itu, pendedahan kepada bahan tertentu seperti arsenik boleh meningkatkan risiko kanser kulit.

Baca Juga: 5 Jenis Kanser Yang Membuatkan Anda Selalu Hidung Berdarah

Diagnosis Kanser Kulit

Apabila mendiagnosis keadaan ini, doktor mungkin:

Doktor boleh melihat kulit untuk menentukan sama ada perubahan kulit mungkin kanser. Ujian lanjut mungkin diperlukan untuk mengesahkan diagnosis itu.

Biopsi boleh menentukan sama ada anda menghidap kanser dan jenis kanser yang anda ada. Prosedur ini juga boleh dilakukan pada nodus limfa yang paling hampir dengan lokasi kanser untuk mengetahui penyebarannya.

Doktor anda mungkin memerintahkan ujian tambahan untuk menentukan tahap (peringkat) kanser kulit anda. Doktor boleh melakukan pemeriksaan lain seperti MRI dan Imbasan CT untuk melihat penyebaran sel kanser.

Peringkat Kanser Kulit

Berikut adalah penjelasan mengenai peringkat kanser kulit, berdasarkan saiz tumor dan sejauh mana ia telah merebak:

Peringkat 0

Keadaan ini menunjukkan bahawa sel-sel kanser masih berada di tempat yang sama dan belum merebak ke luar epidermis.

Peringkat I

Keadaan ini menunjukkan sel-sel kanser telah merebak ke lapisan kulit di bawah epidermis dengan saiz tidak melebihi 2 cm.

Peringkat II

Keadaan ini menunjukkan bahawa kanser tidak merebak ke tisu lain, tetapi saiznya membesar sehingga lebih daripada 2 cm.

Peringkat III

Keadaan ini menunjukkan bahawa kanser telah merebak ke tisu sekeliling dan bersaiz lebih daripada 3 cm.

Peringkat IV

Keadaan ini telah merebak ke tisu lain yang jauh dari tempat asal kanser dan mempunyai saiz lebih daripada 3 cm.

Baca Juga: 11 Langkah Penting dalam Menangani Diagnosis Kanser

Rawatan Kanser Kulit

Pilihan rawatan berbeza-beza bergantung pada saiz, jenis, kedalaman dan lokasi. Beberapa rawatan yang boleh dilakukan antaranya:

Doktor boleh memusnahkan sel kanser dengan membekukannya. Kaedah ini dilakukan dengan bantuan nitrogen cecair (cryosurgery). Tisu mati akan terkelupas apabila ia mencair.

Doktor akan memotong tisu kanser dan kulit yang sihat di sekelilingnya. Dalam sesetengah kes, pengasingan secara meluas mungkin disyorkan untuk membuang kulit normal di sekeliling tumor.

Prosedur ini dilakukan untuk kanser kulit yang lebih besar, berulang atau sukar dirawat, seperti karsinoma sel basal dan skuamosa. Semasa pembedahan Mohs, doktor akan mengeluarkan lapisan pertumbuhan kulit demi lapisan, memeriksa setiap lapisan di bawah mikroskop, sehingga tiada sel abnormal kekal.

Prosedur ini membolehkan sel-sel kanser dikeluarkan tanpa mengambil jumlah berlebihan kulit yang sihat di sekelilingnya.

Doktor boleh membuang lapisan sel kanser menggunakan pisau bulat (kuret). Dalam variasi prosedur ini, nitrogen cecair boleh digunakan untuk membekukan pangkal dan tepi kawasan yang dirawat.

Prosedur yang mudah dan pantas ini boleh digunakan untuk merawat kanser sel basal atau kanser sel skuamosa nipis.

Terapi sinaran menggunakan pancaran tenaga tinggi seperti sinar-X untuk membunuh sel-sel kanser. Terapi sinaran mungkin menjadi pilihan apabila kanser tidak dapat dikeluarkan sepenuhnya semasa pembedahan.

Kemoterapi menggunakan ubat untuk membunuh sel kanser. Tetapi rawatan hanya terhad kepada lapisan atas kulit menggunakan krim atau losyen yang mengandungi agen anti kanser

Kemoterapi sistemik boleh digunakan untuk merawat kanser yang telah merebak ke bahagian lain badan.

Rawatan ini memusnahkan sel kanser dengan gabungan cahaya laser dan ubat-ubatan yang menjadikan sel kanser sensitif kepada cahaya.

Terapi biologi menggunakan sistem imun badan untuk membunuh sel-sel kanser.

Baca Juga: Mengenal Peringkat Kanser Otak, Dari Peringkat Awal hingga Akhir

Komplikasi Kanser Kulit

Setiap penghidap mempunyai komplikasi yang berpotensi, termasuk kanser muncul semula, sel kanser merebak ke tisu sekeliling, dan sel kanser merebak ke organ lain badan.

Jika anda menghidap kanser kulit, maka risiko untuk mempunyai sel kanser di lokasi lain akan lebih tinggi.

Keadaan ini juga boleh menjejaskan penampilan secara langsung, terutamanya jika sel kanser muncul di kawasan yang tidak dilindungi oleh pakaian.

Pencegahan Kanser Kulit

Penyakit ini boleh dicegah dengan mengelakkan pencetus yang menyebabkan tumor berkembang. Strategi pencegahan termasuk melindungi daripada matahari dengan memakai pakaian pelindung, dan mengelakkan pendedahan matahari dari 9 pagi hingga 3 petang.

Langkah lain untuk mengurangkan risiko termasuk:

• Sapukan pelindung matahari sekerap mungkin. Gunakan pelindung matahari dengan faktor perlindungan matahari (SPF) sekurang-kurangnya 15 sebelum dan semasa pendedahan matahari. Pilih produk yang menghalang sinaran UVA dan UVB.
• Jika aktiviti anda memerlukan pendedahan yang lama kepada matahari, pakai lengan panjang dan topi lebar.
• Lakukan pemeriksaan kulit secara berkala kepada doktor. Pemeriksaan diri meningkatkan peluang anda menemui kanser ini lebih awal.